Als je alleen zegt ik ben een student van de kunstacademie, is dat niet wie je echt bent, want er zitten wel honderden studenten op de kunstacademie. De vraag ‘wie ben je nou eigenlijk?’ is erg lastig. Als je dit aan iemand vraag zal die persoon in flarden antwoorden. Ik kom van die en die school, en toen deed ik dit en dat, en dat zorgde voor dat en dit. Volgens John Locke strekt de identiteit van iemand zich net zo ver uit als de herinneringen die die persoon heeft. Een voorbeeld; als je in Nijeveen op de Commissaris Gaarlandtschool hebt gezeten, ik dus, maakt het dat ik dezelfde persoon ben als degene die 60 jaar geleden ook met dezelfde leeftijd op deze school zat. Maar als er iemand naar een hardstyle festival is geweest en ik ben dat niet, en kan me dat niet herinneren, dan ben ik een ander persoon als die persoon die er wel is geweest. Zo bepalen de dingen die je hebt meegemaakt hoe jij bent als persoon. Als je word geboren ben je als het ware een leeg boek, maar naarmate de gebeurtenissen vormen er steeds meer pagina’s die jou tot een persoon vormen.
Het zijn onze herinneringen die connecties maken tussen verschillende delen van ons leven. Zo is een persoon anders dan een mens, een persoon is het lichaam en de mens maakt het de mens. Als je je niet kunt herinneren wat je hebt misdaan, kun je ook niet gestraft worden, want je moet je bewust zijn van dat wat je hebt misdaan voordat je verantwoordelijk kunt zijn over die actie. Als je je acties niet meer kunt herinneren, ben je letterlijk een ander persoon.
De bron van jouw identiteit is het bewustzijn van je eigen waarneming, lichaam en eigen handelen. Ons Zelf is blanco als je bent geboren, en je wordt gevormd door de indrukken die je opdoet.
Locke zegt dat de identiteit van een persoon te maken heeft met het bewustzijn dat iemand heeft van handelingen en gedachten uit het verleden. We zijn dezelfde persoon als in eerdere perioden in ons leven doordat onze herinneringen ons met ons eerdere zelf verbinden. Maar wat betekent het als we ons bepaalde dingen uit het verleden niet meer herinneren, bijvoorbeeld door extreme dronkenschap? Betekent dat dan dat de handelingen waarvan we ons niet meer bewust zijn, door een andere persoon verricht zijn? Of dat ze helemaal niet hebben plaatsgevonden?
Hoe past dit bij mijn werk?
In mijn collages gebruik ik veel oude familiefoto’s. Foto’s waar mensen op staan die mijn oma soms zelfs niet meer kan herinneren. Het is en blijft familie van mij, ze hebben mij bij wijze van spreken gevormd tot wie ik ben. Ik zou dankbaar moeten zijn voor die mensen, ik zou hun verleden moeten weten, ik heb hun eigenschappen, hun haarkleur.
Mijn oma is sommige mensen op de foto al vergeten, wat maakt het dat ze mensen zijn, als niemand ze heeft onthouden? Of is er nog ergens wel iemand die weet wie die persoon op de foto is? Ben je wel een mens als je omgeving jou is vergeten? Sommige foto’s van mensen in mijn werk zie je bijna niet zitten. De foto zit er wel maar je weet eigenlijk ook niet zo goed wat het is of wat het betekent. Is het dan ook zo dat de persoon vergeten zal worden?
Geheugen is een belangrijk iets als het draait om identiteit. Als je bijvoorbeeld dement bent, dan vergeet je een heleboel dingen. Terwijl je naasten, bijvoorbeeld je kinderen, nog heel goed weten wat er allemaal is gebeurt en welke personen een belangrijke rol spelen in hun leven. Verlies je dan door dementie je identiteit? Geeft je menselijkheid jou je identiteit? Of geeft je identiteit jou juist je menselijkheid? Als je ver dementerend bent, ben je nog wel een mens, maar je bent niet meer zoals vroeger.
Wat ook met geheugen en identiteit te maken heeft, is het feit hoe je je iets herinnert. Of iets positief of negatief afspeelt in jouw geheugen, hangt ook weer af van wat je als persoon allemaal al hebt meegemaakt en beleefd hebt. Als je iets verkeerd herinnert komt dat denk ik dus door de andere dingen die je hebt meegemaakt. Een ezel stoot zich geen twee keer aan dezelfde steen. Je neemt dus je ervaringen mee om bepaalde keuzes te maken in je leven. Dat kunnen natuurlijk goede of slechte keuzes zijn.
In mijn werk is dit dus te zien aan de manier waarop ik de foto’s in de collages verwerk. Ze zijn niet altijd even goed zichtbaar, ik gebruik maar halve afgescheurde foto’s of ik plak de foto’s er op de kop tussen. Zijn de mensen er nog wel? Ze zijn al overleden, maar ze hebben nog wel effect op ons als familie die ze hebben achtergelaten (kinderen en kleinkinderen). Mijn oma en moeder hebben nog herinneringen aan sommige mensen die op de foto’s staan. Ze weten nog wel hoe bepaalde mensen waren, maar ik ben van een generatie later, en ken de personen dus totaal niet.
